نیاز سنجی آموزشی کارکنان سازمان کتابخانه ها، موزه ها، و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با استفاده از تکنیک qfd

طی سالیان اخیر روش ها و فنون آموزشی بسیاری به منظور اثر بخشی در رسیدن به اهداف آموزشی فراگیران در دانشگاه ها، موسسات آموزشی و مراکز آموزش ضمن خدمت کارکنان مورد استفاده قرار گرفته اند هرچند اثر بخشی این روش ها در دست یابی به اهداف آموزشی قابل بحث است با این حال این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که این مراکز در رسیدن به سطحی از بهبود، ارتقاء و گسترش عملکرد کیفیت با چالش های روبرو هستند. رقابتی شدن محیط های آموزشی در برآورده ساختن نیازهای واقعی فراگیران به منظور به دست آوردن بقاء، رشد و کیفیت آموزشی، شناسائی نیازهای واقعی فراگیران به عنوان مشتریان اولیه و تربیت دانش آموختگانی که دارای مهارت، توانائی و عملکرد در سطح قابل قبول و با کیفیت باشند از جمله این چالش ها است. بدین ترتیب شناسائی و انتخاب تکنیک های مناسب در نیل به اثر بخشی اهداف از پیش تعین شده مطابق با ترجمه نیازهای واقعی فراگیران به الزامات آموزشی توأم با گسترش عملکرد کیفیت می تواند علاوه بر تحقق اهداف مدیریت نظام آموزشی در این مراکز به حل این چالش ها کمک نماید. گزارشات متعدد از به کار گیری مدل گسترش عملکرد کیفیت ( qfd ) نشان می دهد که این مدل در پاسخ به چگونگی ارایه کالا و خدمات با کیفیت بر اساس نیازها و خواسته های مشتریان ( voc ) بسیار مفید عمل می کند (هوارن 200). این پژوهش نشان می دهد که چگونه مرکز آموزش ضمن خدمت کارکنان آستان قدس رضوی می تواند از روش خدماتی مدل گسترش عملکرد کیفیت (qfd )، برای ترجمه مرحله به مرحله نداهای مشتری ( voc ) به الزامات عملیات، در نیاز سنجی آموزشی کارکنان، استفاده کند. همچنین در این فصل ابتدا خلاصه یافته های پژوهشی ارائه می گردد. سپس نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه می شود و در نهایت محدودیت هایی که محقق در فرآیند پژوهش با آن مواجه بوده است بیان می شود. سئوالات تحقیق سئوالات تحقیق عبارت بود از: 7- فاصله وضعیت آموزشی موجود کارکنان تا وضعیت مطلوب چه مقدار است؟ 8- میزان رضایت کارکنان از دوره های آموزشی مربوط به کارکنان چه مقدار است؟ 9- با کاربرد qfd در تبدیل خواسته های مشتریان آموزش ضمن خدمت سازمان به چه الزامات آموزشی می رسیم ؟ 10- نیازهای آموزشی کارکنان چیست؟ 11- چگونه نیازهای آموزشی کارکنان اولویت بندی می شود؟ 5- 1 خلاصه یافته های سوالات پژوهش این تحقیق به منظور نیاز سنجی آموزشی کارکنان سازمان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در زمینه آموزش های ضمن خدمت و تعیین الزامات و اولویت های نیازهای آموزشی آنان با استفاده از مدل گسترش عملکرد کیفیت ( qfd ) انجام شد. نمونه انتخابی جهت مطالعه در این تحقیق تعداد 150 کارمند شاغل در سازمان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی می باشد؛ که از این تعداد 31% از افراد نمونه، زن و 69% نیز مرد بوده اند. همچنین 72/3 کتابدار، 14/6 موزه دار و 13/1 آرشیویست می باشند. تعداد بیشتر کاربران مرد و کتابدار در این سازمان نسبت به کاربران دیگر، (مطابق آمار رسمی سازمان)، بیشتر است. با توجه به نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب سعی شده این نسبت، در نمونه گرفته شده نیز رعایت شود. از لحاظ سطح تحصیلات 78% از افراد موجود در نمونه، کارشناس و بالاتر می باشند؛ 8% دیپلم 3/12% نیز مدرک تحصیلی کاردانی دارند و این بدان معناست که نظرهای آن ها تا حد بسیار زیادی قابل قبول و مورد اعتماد است. 5- 2 خلاصه یافته های سوال اول پژوهش (بر اساس آزمون معناداری تفاوت بین سطح مطلوب و موجود) : برای پاسخگوی به سوال اول محقق وضعیت موجود و وضعیت مطلوب را برای چهار سطح در دوره های آموزشی که عبارتند از : محتوای دوره، ساختار دوره، اساتید و فضا و تجهیزات با استفاده از پرسشنامه مربوطه مشخص کرده، سپس شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب را با استفاده از t-test برای دو نمونه وابسته به وسیله نرم افزارspss تعیین شد. بر اساس نتایج بدست آمده همه میانگین های وضعیت مطلوب از وضعیت موجود (در چهار سطح) بیشتر است، یعنی انتظارات به خوبی برآورده نشده است. با توجه به اینکه سطح معنی داری برای هر مورد برابر با 0.000 و از 0.05 کمتر است، بنابراین با اطمینان 99 درصد می توان گفت: تفاوت وضعیت موجود و مطلوب برای همه گویه ها معنی دار است. همچنین برای فضا و تجهیزات نسبت به سایر موارد شکاف بیشتر است. (شکاف برابر 1.3015 است). 5- 3 خلاصه یافته های سئوال دوم پژوهش برای پاسخ به سئوال دوم آماره های توصیفی میانگین، انحراف استاندارد و واریانس، کم ترین و بیشترین نمره رضایت را برای هر یک از گویه ها (در چهر سطح دوره آموزشی) محاسبه شد. نتایج بدست آمده نشان داده است که کارکنان به طور متوسط رضایتشان از اساتید دوره نسبت به سایر موارد بیشتر بوده است، سپس به ترتیب از محتوای دوره، فضا و تجهیزات و در نهایت از ساختار دوره رضایت داشته اند. کم ترین نمره ای که برای محتوای دوره حاصل شده برابر با 1 بیشترین برابر با 4.29 می باشد. به همین ترتیب برای ساختار دوره کم ترین مقدار رضایت برابر با 1 و بیشترین برابر با 4.8، برای اساتید دوره کم ترین برابر با 1.5 و بیشترین برابر با 4.67 و در نهایت برای فضا و تجهیزات کم ترین برابر 1 و بیشترین برابر با 4.8 می باشد. 5- 4 خلاصه یافته های سئوال سوم پژوهش برای پاسخ به سئوال سوم پس از رتبه بندی خواسته های مشتریان آموزش (در چهار سطح از دوره آموزشی) این خواسته ها با در نظر گرفتن ترتیب اولویت در خانه اول کیفیت (تبدیل ندای مشتری به ویژگی خدمت) و خانه دوم کیفیت (تبدیل ویژگی خدمت به الزامات آموزشی) قرار گرفت نتایج حاصل از ماتریس همبستگی در خانه های کیفیت، خواسته های اولویت بندی شده مشتریان را به الزامات آموزشی ترجمه نموده. نتایج حاصل نشان می دهد که با کاربرد qfd در تبدیل خواسته های مشتریان واحد آموزش ضمن خدمت سازمان کتابخانه مرکزی به ترتیب تقدم و تا خر به الزامات آموزشی زیر دست می یابیم. 1) محتوای مبتنی بر تجربیات یادگیری فراگیران باشد، 2 فضای آموزشی متناسب با دوره وجود داشته باشد، 3 اساتید در استفاده از روش های ارزیابی تبحر داشته باشند و 4 انتشار اطلاعات اثر بخش از دوره های آموزشی برای فراگیران فراهم شود. 5- 5 خلاصه یافته های سئوال چهارم پژوهش برای پاسخ به سئوال چهارم نیازهای آموزشی به تفکیک در چهار طیف (نیازهای عمومی، تخصصی کتابداری، تخصصی موزه داری و آرشیویست) تعیین شدند. خواسته های مشتریان در قالب پرسشنامه مقایسه زوجی بین گره مشتریان آموزش یعنی کارکنان و مدیران توزیع و از آن ها خواسته شد در یک مقیاس 5 درجه ای، اهمیت نسبی هر یک را در مقایسه با دیگری ارزش گذاری کنند. بدین ترتیب میانگین هر یک از سوالات پاسخ داده شده در پرسشنامه همکاران محاسبه گردید، میانگین خواسته های مشتریان در هر ردیف به صورت ستونی در جدول خانه کیفیت اول قرار گرفته و ستونی از درجه اهمیت مشتری را تشکیل داد. بدین ترتیب با تعیین درجه اهمیت هر یک از این نیازها (عمومی و تخصصی) و با تعیین انحراف استاندارد هر یک از این نیازها، نیازها و خواسته های آموزشی کارکنان به ترتیب تقدم و تا خر با استفاده از جدول خانه کیفیت مشخص گردید. نتایج جدول نشان می دهد که این خواسته ها به ترتیب عبارتند از : 1- شایستگی در انجام وظایف شغلی، 2 برخورداری از اساتید با تجربه، 3 ارائه آسان و رایگان کتاب و جزوء، 4 توانمندی در حل مسائل کاری، 5 توسعه تجارب یادگیری، 6 ارتقاء سطح عملکرد تخصصی. 5- 5 خلاصه یافته های سئوال پنجم پژوهش برای پاسخ به پرسش پنجم، خواسته های مشتریان آموزش ضمن خدمت سازمان پس از ترجمه مرحله به مرحله (در سه مرحله) در خانه کیفیت در جای خود قرار گرفت. فرآیند انتقال منظم خواست ها و انتظارات مشتریان از طریق یک تعدادی ماتریس که برای تشکیل خانه کیفیت استفاده می شود، بکارگرفته شد الزامات نیاز های آموزشی کارکنان (در سطح نیازهای عمومی و تخصصی) با توجه به نتایج مقادیر حاصل از درصد نسبی در خانه سوم کیفیت بدست آمده و رتبه بندی شدند. نتایج نشان می دهد که این الزامات آموزشی به ترتیب تقدم و تا خر عبارتند از : 1 آموزش اصول نمایه سازی، 2 آموزش مکاتبات اداری، 3 آموزش اصول موزه داری، 4 آموزش پژوهش در امور هنری، 5 آموزش آشنایی با مرمت کاغذ، 6 آموزش اصول رده بندی. 12- 6 نتیجه گیری بررسی یافته ها نشان می دهد که به طور کلی در واحد آموزش سازمان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نیاز سنجی آموزشی با نقاط ضعف متعددی مواجه بوده است .در مورد الزامات آموزشی( محور اول پژوهش) مطالعه حاضر نشان دهنده عدم توجه به مبانی و چهار چوب های نظری دوره های آموزشی در چهار سطح ( محتوای ، ساختار اساتید، فضا و تجهیزات ) مطابق با الزامات فنی و خواسته های مشتریان می باشد.در مورد نیاز سنجی آموزشی ( محور دوم پژوهش)، واحد آموزش سازمان دارای نقاط ضعف مشهود و مشخصی ناشی از عدم توجه به ماهیت آموزش های مهارت محور و معطوف به شغل است .علیرغم تاکید بر اجرای دوره های آموزشی مطابق با نیازهای کارکنان ، تا به حال هیچ نیاز سنجی مبتنی بر رویکرد مشتری محور مطابق با خواسته های مشتریان و الزامات فنی آموزش صورت نگرفته است .در حالی که موفقیت و اثر بخشی آموزش های کاربردی منوط به رعایت اصول علمی در زمینه نیاز سنجی به منظور شناسایی دوره های آموزشی و طراحی برنامه های درسی مهارت محور معطوف به شغل است .در صورت عدم توجه به اصول علمی بعید به نظر می رسد که هزینه های گزاف سرمایه گذاری در آموزش کارکنان فایده چندانی در بر داشته باشد.ضمنا به نظر می رسد رعایت اصول مذکور مستلزم استفاده از متخصصان عرصه برنامه ریزی آموزشی و درسی در مراکز مربوط است.با توجه به یافته های این پژوهش پیشنهاد می شودحداقل دستور العملی جامع ناظر بر چگونگی نیاز سنجی آموزشی به منظور شناسایی دوره های علمی کاربردی مورد نیاز کارکنان و چگونگی طراحی برنامه درسی دوره ها مطابق با خواسته های فراگیران و الزامات فنی ، تدوین شود.در مرحله بعد مسئولان و کارشناسان بخش نیروی انسانی و آموزش ، آموزش های لازم را در خصوص استفاده از دستوالعملهای یادشده دریافت دارند. خطوط کلی دستورالعمل ناظر بر چگونگی نیاز سنجی آموزشی مشتمل بر موارد زیر خواهد بود. 1) چگونگی تجزیه و تحلیل مشاغل و حرف 2) چگونگی استخراج کارها و پاره کارها 3) چگونگی تعیین اهداف و مهارت ها و استاندارد های شغلی همچنین مطابق با یافته های پرسش اول، مرتبط با بررسی وضعیت موجود و مطلوب در چهار سطح (محتوای، ساختار، اساتید، فضا و تجهیزات) دوره های آموزشی در واحد آموزش ضمن خدمت سازمان کتابخانه مرکزی نتایج نشان می دهد که سطح فاصله و شکاف وضعیت موجود در مقایسه با وضعیت مطلوب از نظر مشتریان آموزش (کارکنان) بسیار زیاد است و نتیجه گیری می شود که اگرچه آموزش سازمان اهتمام بسیاری در افزایش ارتقاء سطح آموزش در سازمان را دارد. اما با توجه به نتایج به نظر می رسد سطح خواسته های مشتریان و الزامات فنی آموزش در ارائه خدمات آموزشی تا کنون مورد توجه جدی و بررسی های علمی قرار نگرفته است و پائین تر از سطح انتظار است. این پژوهش با استناد به مبانی نظری در هر یک از این چهار سطح به تفکیک، با تکیه بر متون و آراء و نظر صاحب نظران آموزشی، و استخراج خواسته های مشتریان آموزش با استفاده از روش های تحقیق کیفی و با بدست آوردن همپوشانی خواسته های مشتریان با الزامات فنی آموزش به بررسی علمی در تعیین وضعیت موجود و مطلوب در چهار سطح دوره های آموزشی در سازمان پرداخته است. این یافته ها با نتایج کار هوارن ( 2000) هم خوانی دارد و با مبانی نظری کاربرد qfd در بهبود کیفیت آموزش سازگار است. همچنین بر اساس بررسی های انجام شده در پاسخ به پرسش دوم یعنی میزان رضایت کارکنان از سطوح دوره های آموزشی مربوط به آنان، نتیجه گیری می شود که کارکنان کم ترین رضایت را نسبت به ساختار و فضا و تجهیزات دوره آموزش داشته اند و این لزوم توجه جدی و علمی را به باز نگری در فضا و تجهیزات و ساختار دوره آموزش ضمن خدمت را مطابق با الزامات فنی آموزش تاکید می کند. زیرا همان طور که در بررسی و تعین خواسته های مشتریان آموزش مشخص شد به طور مثال در تبدیل خواسته ای مشتریان آموزش با استفاده از جدول کیفیت در سطح فضا و تجهیزات و ساختار دوره، به ترتیب فراهم کردن تجهیزات کمک آموزشی متناسب با دوره نظر خواهی از کارکنان در برگزاری نوع دوره آموزشی (حضوری، مجازی و...) و فراهم کردن فرصت های آموزشی برای کارکنان در خارج از سازمان مورد توجه و خواست مشتریان آموزش (کارکنان) بوده است. در خصوص پرسش سوم، تبدیل خواسته های مشتریان آموزش به الزامات آموزشی با استفاده از جدول کیفیت، و ترتیب تقدم و تأخر آن، نتایج نشان می دهد که بکار گیری روش qfd سازگار شده در این پژوهش، چهار زمینه مقدم برای توجه فوری، تحت عنوان : طراحی محتوای مبتنی بر تجربیات یادگیری فراگیران، داشتن فضای آموزشی متناسب با دوره، تبحر اساتید در استفاده از روش های ارزیابی و انتشار اطلاعات اثر بخش مربوط به دوره های آموزشی را پیشنهاد کرده است موضوعات مرتبط با این چهار زمینه با استفاده از وزن های سطری و نسبی خانه های مختلف کیفیت رتبه بندی شده اند. بدین ترتیب نشان داده می شود که الزامات عملیات و ویژگی های خدمت، نیازهای مهم مشتری را برآورده می سازند. به نظر می رسد الزامات عملیات ترجمه شده، اساس راه حل های عملیاتی برای ارائه خدمات و برنامه های با کیفیت در آموزش ضمن خدمت کارکنان را تشکیل می دهد. بنابراین اگر این موضوعات به طور مناسب در آموزش ضمن خدمت کارکنان مورد توجه قرار گیرند، ظرفیت زیادی برای بهبود طراحی دوره ها و ارایه ثمر بخش آن ایجاد خواهد شد. همچنین از نتایج یافته های مربوط به الزامات آموزشی می توان نتیجه گرفت که مطلوب است که آموزش سازمان در طراحی و اجرای دوره های آموزش ضمن خدمت نسبت به پیش نیاز برگزاری این دوره ها توجه جدی مبذول دارد مطابق با این یافته ها (در خصوص الزامات آموزشی) محقق کارشناسان آموزش را به بررسی در متون و بررسی نظرات صاحب نظران آموزشی در تدوین الزامات فنی آموزش به عنوان یک پیش نیاز در طراحی دوره های آموزشی به طور مشخص و دقیق در چهار سطح (محتوای، ساختار، اساتید و فضا و تجهیزات) دعوت می نماید. در این پژوهش محقق برخی از این الزامات فنی را به عنوان پشتوانه مبانی نظری تحقیق با استفاده از متون و منابع علمی جمع آوری کرده است که می تواند مورد استفاده کارشناسان آموزش سازمان قرار گیرد. در خصوص پرسش سوم و چهارم، اولویت بندی و تعیین نیازهای آموزشی کارکنان سازمان، با توجه به یافته های پژوهش نتیجه گیری می شود که بجز در زمینه برخی از آموزش های حرفه ای که کارکنان. در حد انتظار از آن برخوردار بوده اند، در سایر موارد آموزش های ضروری بیان شده با توجه به نتایج جدول نیاز سنجی در این تحقیق، نیاز وجود دارد بدین ترتیب می توان گفت که در زمینه آموزش های تخصصی کتابداری، آموزش نیازهای عمومی، آموزش تحصص موزه داری و آموزش های تخصصی آرشیویست نیاز آموزشی وجود دارد. همچنین بر اساس آنچه گفته شد، مشخص می شود که انواع آموزش های ضروری بیان شده تا کنون با ظرفیت های متفاوت مورد توجه مسئولان آموزش سازمان بوده است و در خصوص بیشتر موارد آن اقداماتی صورت گرفته است لذا این موضوع ضرورت آموزش های مذکور را تائید می نماید. علی رغم اینکه، اقدامات انجام شده، به حد کافی نمی باشد و نیاز آموزشی در این زمینه ها کم و بیش پا بر جاست. زیرا همان طور که ابیلی و علیخانی ( 1381) بیان می کنند، آموزش ها به هر شکل که باشد باید در راستای کار و مسئولیت افراد باشد و چنانچه آموزش ها در راستای ارتقای علمی و عملکردی و افزایش دانش کاری کارکنان هدفمند و برنامه ریزی نشده باشد، هیچ گونه استفاده ای برای فرد و سازمان در برنخواهد داشت. ارائه آموزش های لازم منحصر به ادامه تحصیل و یا دوره های کوتاه مدت نیست بلکه با توجه به نیاز سازمان و نیاز سنجی که از کارکنان انجام می گیرد آموزش می تواند متناسب با وظایف محوله هر فرد طراحی شود (ابیلی و علیخانی، 1381). بر طبق یافته ها در کل، اولویت بندی نیازهای آموزشی شناخته شده کارکنان سازمان، بدین قرار است 1 آموزش نمایه سازی منابع آرشیوی، 2 آموزش مکاتبات اداری، 3 آموزش اصول موزه داری، 4 آموزش پژوهش در امور هنری، 5 آموزش آشنایی با مرمت کاغذ، و 6 آموزش اصول رده بندی. در نتیجه در زمینه آموزش مهارت های کتابداری و موزه داری تلاش بیشتری نسبت به سایر آموزش ها در جهت بر حور داری در حد انتظار، مورد نیاز است.تحقیق حاضر نشان داد که کارکنان سازمان در زمینه مهارت های تخصصی مرتبط با شغل خود بیشترین نیاز به آموزش را احساس کرده اند.لذا می توان استنباط نمود که تغییر و تحول سرسع فن آوری موجب شده که کارکنان در زمینه مهارت های فنی احساس کمبود کنند، بنابراین دوره های آموزشی باید به گونه ای ترتیب داده شود که تقاوت بین سطح ومضع موجود و مطلوب را به حد اقل برساند و یا پاسخگوی نیازهای آموزشی جدید باشد تا بدین وسیله دانش تخصصی مدیران همراه با تغییرات ، نو و بدیع گردد. همچنین برای کل کارکنان در سازمان نیاز های آموزشی در بعد عمومی نیز به دلیل نا بر خورداری بیشتر آنان از این نیازها، نسبت به نیازهای آموزشی در بعد تخصصی نیز باید برنامه ریزی در جهت برگزاری دوره ها کوتاه مدت برای این دوره ها انجام شود. در مقایسه این یافته ها با یافته های پژوهش پیشین می توان به موارد زیر اشاره کرد: نتایج تحقیقات انجام شده توسط عباسپور(1381)، مبنی بر اینکه تنظیم مطالب درسی باید مبتنی بر یافته هلی جدید علمی باشد ، ارئه مطالب به منظور بهبود سازمانی باشد، در ارائه دروس از وسائل کمک آموزشی استفاده شود، اساتید در ارائه دروس خود تخصص داشته باشند، اساتید شخصیتی صمیمی داشته باشند.با یافته های این پژوهش در تبدیل خواسته های مشتریان آموزش به الزامات آموزشی در چهار سطح ( محور اول پژوهش ) مطابقت دارد.همچنین نتایج پژوهش هوارن ( 2000 ) با عنوان" ترجمه نداهای مشتری به الزامات عملیات ، نمونه ای از کاربرد qfd در آموزش عالی " نشان داد که تامین منابع it ، افزایش تعداد پایانه های کامپیوتر، داشتن متخصص آموزش ، سنجش انگیزه کارکنان مهم ترین الزامات آموزشی هستند .که با توجه به بافت و زمینه تحقیق در این پژوهش ، با یافته های این تحقیق مطابقت دارد.نتایج تحقیقات انجام شده توسط یاری قلی( 1385) مبنی بر اینکه اقداماتی داخلی نظیر ارزیابی های منظم دروس، به کارگیری دستیاران آموزشی و پژوهشی، ایجاد فضای باز برای بحث در مورد دروس جزء مهم ترین الزامات آموزشی هستند با نتایج پژوهش ( در محور اول پژوهش ) مطابقت دارد.در محور دوم پژوهش ( نیاز سنجی آموزشی ) با توجه به بافت و زمینه تحقیق یافته های پژوهش سیدجوادین شاه حسینی(1385) در همراستا سازی فرایندها و ویژگی های خدمات شرکت با خواسته ها و نیازهای مشتریان آموزش با این پژوهش مطابقت دارد. 5- 7 پیشنهادات مبتنی بر یافته های پژوهش در مدل qfd پس از استخراج خواسته های مشتری و دسته بندی کردن آن با استفاده از روش های کیفی، به منظور سنجش کیفیت محصول از بعد فنی ، شناسایی ویژگی ها خدمت با استفاده از متون علمی و مطابق با نظر صاحب نظران استخراج و مورد نظر خواهی کارشناسان قرار می گیرد. مطابق با آنچه که در جداول مربوط به ویژگی های خدمت یا الزامات شغلی در سازمان کتابخانه مرکزی بیان شد، کارشناسان متصدی در هر یک از در سه رسته شغلی کتابداری، موزه داری و آرشویست، باید شرایط پست سازمانی را مطابق با رسته شغلی مربوطه احراز نمایند؛ بنابراین به نظر می رسدکه کسب شرایط مندرج در الزامات شغلی برای سازمان یک ضرورت و برای فرد یک نیاز آموزشی تلقی می شود. آموزش به عنوان یک فرآیند مستمر باید نسبت به نیازهای آموزشی کارکنان در طول خدمت پاسخگو باشد. مزیت استفاده از نیاز سنجی با استفاده از تکنیک qfd توجه به ندای مشتری (فراگیر) مطابق با الزامات شغلی است. بکارگیری این تکنیک در نیاز سنجی آموزشی کارکنان کتابخانه مرکزی به عنوان یک مدل، کار نسبتاً تازه ای است که با توجه به خصیصه و ویژگی های کاربردی آن در توجه به نیاز مشتری و متقاضیان آموزش در یک بستر و زمینه به منظور گسترش عملکرد کیفیت همان طور که از تعریف این مدل یعنی «گسترش عملکرد کیفیت» برمی آید می تواند مانند مدل های دیگر آموزشی به عنوان یک روش جدید کیفی در برآیند الزامات و نیاز سنجی آموزشی وارد محیط آموزش سازمان شود و در پاسخ به چگونگی ارائه خدمات آموزشی با کیفیت بر اساس نیاز و ندای مشتریان در بهبود کیفیت آموزش که یکی از اهداف نیاز سنجی است بسیار مفید عمل کند. در این مقاله با معرفی مدل qfd و شرح مراحل اجراء و مزایای به کار گیری مدل در نیاز سنجی آموزشی کارکنان بیان گردید. از این رو با توجه به مطالعات انجام شده در این تحقیق پیشنهادات زیر ارائه می گرد. پیشنهادات اجرایی 1) به روز کردن شرح وظایف مشاغل در سازمان 2) توجه به الزامات درونی (تحولات سازمانی) و الزامات بیرونی (قانونی و فناوری) سازمان در طراحی و تعیین دوره های آموزشی. 3) در خصوص توجه به الزامات آموزشی از دیدگاه مشتریان آموزش در سازمان. توصیه می شود تا ضمن افزایش رضایت مندی مشتریان آموزش در سازمان به افزایش خواسته های معقول و منطقی انتظارات آنان پرداخته شود. زیرا افزایش انتظارات مشتریان (تا سطح مناسب و قابل دسترس، که امکانات اجابت آن وجود داشته باشد)، سبب می شود تا مشتریان آموزش (کارکنان) به هر طریق عملکرد بهتری در راستای برآورده سازی انتظارات سازمان در انجام وظایف شغلی، از خود نشان دهند. 4) بهره وری و استفاده از مشارکت کارکنان و خبرگان سازمان در اجرای نیاز سنجی آموزشی. 5) تعیین شکل مناسب برگزاری دوره هایی متناسب با نیازهای شغلی و نوع فعالیت کارکنان در سازمان. 6) به نظر می رسد در جهت کاربردی تر شدن فعالیت های واحد آموزش سازمان، تیمی از کارشناسان در هر یک از تخصص های (کتابداری، موزه داری، آرشیو داری) در سازمان، ارزیابی دقیقی از تجهیزات و امکانات آموزشی و کمک آموزشی داشته باشند و در تکمیل تجهیزات مورد نیاز مجدانه امور را پیگیری کنند. 7) برای رسیدن نسبت برخورداری در آموزش های ضروری شناخته شده به حد انتظار، امکانات شرکت هر کارمند در هر یک از انواع آموزش های ضروری و مورد نیاز فراهم گردد. 8) در خصوص آموزش های تخصصی که کارکنان علاقه کمتری را به حضور در این دوره ها نشان می دهند، تدابیر تشویقی برای ایجاد انگیزه صورت گیرد. 9) برای کارکنانی که از مرکز دور هستند (کارکنان کتابخانه های وابسته) برنامه های آموزشی غیر رسمی فشرده و کوتاه مدت (دو هفته ای) و یا به صورت مجازی بر گزار گردد. 10) فرصت های آموزشی خارج از سازمان برای ارتقاء سطح تخصصی کارکنان فراهم شود. 11) از اساتید با تجربه در امر آموزش ضمن خدمت کارکنان و همچنین از کارکنان خبره و با تجربه در امر آموزش کارکنان استفاده شود. در این خصوص می تواند از فرم طرح گروه بندی اساتید و مربیان آموزشی در انتخاب اساتید با تجربه استفاده کند. 12) فرصت های آموزشی برای مربیان داخلی سازمان در خصوص آموزش آشنایی با اصول و فنون تدریس جدید فراهم شود. 13) در انتخاب و طراحی دوره های آموزشی به تجربیات یادگیری فراگیران و همپوشانی موضوعات آموزشی توجه شود. 14) اقداماتی در خصوص توجیه کارشناسان و دست اندر کاران آموزش سازمان در جهت درک ضرورت نیازها و خواسته های فراگیران در نیاز سنجی آموزشی با استفاده از مدل های عملکرد کیفیت صورت گیرد. 15) به منظور ارائه آسان و رایگان منابع درسی و آموزشی به فراگیران، آموزش سازمان کتابخانه در این خصوص (منابع درسی و آموزشی) در واحد آموزش سازمان دایر کند. پیشنهادات برای تحقیقات آینده : 1- الگوی آموزشی مناسب آموزش ضمن خدمت کارکنان سازمان کتابخانه مرکزی آستان قدس بر مبنای پژوهش نیاز سنجی حاضر، طرح ریزی گردد. 2- برنامه ریزی آموزشی کارکنان سازمان بر مبنای نیاز سنجی مشتری محور انجام شود. 3- تحقیقاتی در زمینه نیاز سنجی آموزشی نظیر پژوهش حاضر، در سایر سازمان های آستان قدس رضوی نیز، صورت گیرد. 4- نیاز سنجی آموزشی با استفاده از تکنیک qfd به جهت کیفی بودن دارای نقاظ ضعفی است که استفاده از منطق فازی در تحلیل داده های کیفی می تواند تا حدودی این ضعف را جبران نماید.بنابراین پیشنهاد می گردد در تحقیقات بعدی از روش منطق فازی در تحلیبل داده های کیفی استفاده شود. 4 تحقیقات میدانی و کتابخانه ای در زمینه شناسایی سایر انواع آموزش های ضروری و حرفه ای برای کارکنان شاغل در سازمان کتابخانه مطابق با موقعیت فرهنگ سازمانی توسط مرکز آموزش آستان قدس رضوی، انجام شود. 5- 8 محدودیت های پژوهش : تحقیق حاضر همانند سایر تحقیقات با محدودیت های مواجه بود که دست یابی به نتایج دقیق تر را تحت تأثیر قرار داده است، عمده محدودیت های مزبور عبارت بود از: 1) عدم یک دستی و تنوع مشاغل و رشته های تحصیلی متفاوت مانند کتابداری، موزه داری و آرشیو داری در سازمان کتابخانه ها و آستان قدس رضوی، تهیه پرسشنامه و مقوله بندی آن را با دشواری های مواجه ساخته بود. از جمله طولانی شدن پرسشنامه و وقت گیر بودن آن در پاسخ دهی. 2) عدم دسترسی به تحقیقاتی که ارتباط نزدیکی با موضوع مورد پژوهش داشته باشد. 3) عدم دسترسی و کم بودن منابع نظری به زبان فارسی در موضوع تحقیق یعنی کاربرد qfd در آموزش. 4) محقق بکارگیری مدل qfd در آموزش را با توجه به پاسخ پرسش های پژوهش در دو حوزه الزامات آموزشی و نیاز سنجی آموزشی با استفاده از این مدل بکار گرفت، بررسی در این دو حوزه با توجه به گستردگی آن در بدست آوردن نتایج مبتنی بر چهار چوب نظری و یافته های تحقیق تا حدود زیادی، فنی، حجیم و وقت گیر بود و به نوعی انجام این پژوهش دو پایان نامه جداگانه را در بر گرفت.